Odsłonięcie Symbolicznej Mogiły Pomordowanych Żołnierzy NSZ, Potok Stany, 11 październik
Odsłonięcie Symbolicznej Mogiły Pomordowanych Żołnierzy NSZ, Potok Stany, 11 październik
Ta ohydna komunistyczna zbrodnia rozegrała się w kwietniu 1944r., na trzy miesiące przed wkroczeniem na te tereny Armii Czerwonej. Miejscowi pospolici złodzieje i bandyci spod znaku AL chodzili od domu, do domu i wywlekali swych sąsiadów – członków organizacji NSZ. Mordy odbywały się na modłę ukraińską poprzez rozrywanie końmi , spalenie żywcem w ognisku, ucinanie siekierą na pniaku kończyn, kawałek po kawałku na oczach rodziny, czy strzelanie w taki sposób by zadać ofierze długie cierpienie.
Łącznie w różnych miejscach zamordowano 14 osób w tym proboszcza parafii Kościoła polsko-katolickiego. Ciała ofiar komuniści zakopali w tzw. ’’Puziowych Dołach’’. Kiedy rodziny zaczęły szukać swych bliskich, powodowani strachem bandyci potajemnie przewieźli ciała w inne nieznane do dziś miejsce. Zbrodnia ta nigdy nie została ukarana chociaż sprawcy byli doskonale znani. To, że nie zrobiła tego Polska Ludowa – to zrozumiałe. Ale dziwi fakt, że nie uczyniła tego tzw. Wolna Polska – większość oprawców jeszcze wtedy żyła.
Bandyci spokojnie dożywali swych dni chowani na katolickim cmentarzu – jeden nawet żyje do dziś. Żaden z nich nie ujawnił miejsca ukrycia ciał ofiar – nie okazując tym choćby minimum skruchy. Nie chcą tego zrobić również potomkowie oprawców, chociaż wiedzą o tym doskonale. Nie wiadomo czy powodem jest obawa przed zemstą ’’środowiska’’ bowiem jeden z al.-owców po wojnie przy alkoholu zaczął opowiadać o szczegółach zbrodni – znaleziono go później martwego we własnym domu.
Uroczystości zorganizowali: Janowskie Starostwo Powiatowe, Wójt Gminy Potok Wielki, Związek Żołnierzy NSZ Okręg Lubelski, Fundacja im. Kazimierza Wielkiego, Parafia Potok Stany. Mszę św. w intencji pomordowanych odprawił i słowo Boże wygłosił ks. Tomasz Raczyński. Wzięli w nich udział m. in.: GRH im. Roja z Ostrołęki, Zaporczycy z Opola Lub., GRH im. Wojciecha Lisa z Mielca, nowopowstała Grupa z Bełżyc, poczty sztandarowe, kombatanci, mieszkańcy regionu.
Ceremoniał wojskowy: asysta w czasie mszy św., apel poległych, salwa honorowa, w wykonaniu naszej Grupy. Zrobiliśmy to niejako w zastępstwie – bowiem oprawę uroczystości pierwotnie zapewnić mieli żołnierze WP. Jednakże ze względu na strefę czerwoną (covid 19), w której znalazł się Powiat Janowski, żołnierze dostali rozkaz zakazu wjazdu.
Po zakończeniu uroczystości wszystkich uczestników zaproszono na gorący bigos. W dalszej części wszyscy rekonstruktorzy zostali oprowadzeni przez pana Antoniego Ziębę – miejscowego gospodarza z zamiłowania regionalistę po miejscach związanych z wydarzeniami sprzed 76 laty.
Pan Antoni zbiera informacje o zbrodni w Puziowych Dołach i poszukuje miejsca pochówku ofiar. Opowiedział nam przy tej okazji o mało znanych epizodach i relacjach dotyczących mordu, prostując przy tym narosłe latami mity i legendy. W Puziowych Dołach w miejscu domniemanego rozstrzelania części ofiar i pierwszego pochówku zapaliliśmy znicze i padła salwa honorowa ku czci poległych żołnierzy NSZ. Po tym udaliśmy się do pana Antoniego na wykwintny obiad. Relację z wydarzenia przeprowadziła Panorama Lubelska TVP 3 Lublin.
