Odsłonięcie Symbolicznej Mogiły Pomordowanych Żołnierzy NSZ, Potok Stany, 11 październik

Odsłonięcie Symbolicznej Mogiły Pomordowanych Żołnierzy NSZ, Potok Stany, 11 październik

Ta ohydna  komunistyczna  zbrodnia  rozegrała  się w kwietniu  1944r., na trzy  miesiące przed  wkroczeniem na te tereny Armii Czerwonej. Miejscowi pospolici złodzieje i bandyci spod znaku AL  chodzili od domu, do domu i wywlekali swych sąsiadów  – członków organizacji NSZ. Mordy    odbywały się na modłę ukraińską poprzez rozrywanie końmi , spalenie żywcem w ognisku, ucinanie  siekierą na pniaku kończyn, kawałek po kawałku na oczach rodziny, czy strzelanie w taki sposób  by  zadać ofierze długie cierpienie.

Łącznie w różnych miejscach zamordowano 14 osób w tym proboszcza parafii Kościoła polsko-katolickiego. Ciała ofiar komuniści zakopali w tzw. ’’Puziowych Dołach’’. Kiedy rodziny zaczęły szukać  swych bliskich, powodowani strachem bandyci potajemnie przewieźli ciała w inne nieznane do dziś  miejsce. Zbrodnia ta nigdy nie została ukarana chociaż sprawcy byli doskonale znani. To,  że nie  zrobiła tego Polska Ludowa – to zrozumiałe. Ale dziwi fakt, że nie uczyniła  tego tzw. Wolna  Polska – większość  oprawców  jeszcze  wtedy  żyła.

Bandyci spokojnie dożywali swych dni chowani na katolickim cmentarzu – jeden  nawet  żyje  do  dziś. Żaden z nich nie ujawnił miejsca ukrycia ciał ofiar – nie  okazując  tym  choćby  minimum skruchy. Nie  chcą tego zrobić również potomkowie oprawców,  chociaż wiedzą o tym doskonale. Nie wiadomo czy  powodem jest obawa przed zemstą ’’środowiska’’ bowiem jeden z al.-owców  po  wojnie  przy  alkoholu zaczął opowiadać o  szczegółach zbrodni – znaleziono go później martwego  we  własnym  domu.

Uroczystości zorganizowali:  Janowskie  Starostwo  Powiatowe, Wójt Gminy Potok Wielki, Związek  Żołnierzy  NSZ  Okręg  Lubelski, Fundacja im. Kazimierza  Wielkiego, Parafia Potok Stany. Mszę św. w  intencji pomordowanych odprawił i  słowo  Boże  wygłosił  ks. Tomasz Raczyński.  Wzięli  w  nich  udział m. in.: GRH im.  Roja  z  Ostrołęki, Zaporczycy  z  Opola Lub., GRH  im.  Wojciecha  Lisa  z  Mielca,  nowopowstała  Grupa   z  Bełżyc,   poczty  sztandarowe, kombatanci, mieszkańcy regionu.

Ceremoniał  wojskowy:  asysta  w  czasie  mszy  św., apel  poległych, salwa  honorowa, w  wykonaniu  naszej  Grupy. Zrobiliśmy  to  niejako  w  zastępstwie – bowiem  oprawę  uroczystości  pierwotnie  zapewnić  mieli  żołnierze  WP.  Jednakże  ze  względu  na  strefę  czerwoną  (covid 19), w  której znalazł  się Powiat  Janowski, żołnierze dostali  rozkaz  zakazu  wjazdu.

Po  zakończeniu  uroczystości  wszystkich  uczestników  zaproszono na  gorący  bigos. W dalszej  części  wszyscy  rekonstruktorzy  zostali  oprowadzeni  przez  pana Antoniego Ziębę – miejscowego gospodarza  z  zamiłowania  regionalistę po  miejscach  związanych  z  wydarzeniami  sprzed 76  laty.

Pan  Antoni  zbiera  informacje  o  zbrodni w Puziowych  Dołach  i  poszukuje  miejsca  pochówku  ofiar. Opowiedział  nam  przy  tej  okazji  o  mało  znanych  epizodach  i  relacjach  dotyczących  mordu, prostując  przy  tym  narosłe  latami  mity  i  legendy. W  Puziowych  Dołach w  miejscu  domniemanego  rozstrzelania  części ofiar  i  pierwszego  pochówku  zapaliliśmy  znicze  i  padła  salwa  honorowa  ku  czci  poległych  żołnierzy NSZ. Po  tym  udaliśmy  się  do  pana  Antoniego  na  wykwintny  obiad. Relację  z  wydarzenia  przeprowadziła  Panorama  Lubelska  TVP  3 Lublin.